W dobie rosnących wymagań względem efektywności, szybkości i ekologii w inwestycjach infrastrukturalnych, tradycyjne metody wykonywania robót ziemnych coraz częściej okazują się niewystarczające. Przecisk sterowany, zwany potocznie „kretem”, to technologia, która zdobyła uznanie wśród wykonawców i projektantów budownictwa drogowego. Pozwala realizować prace podziemne bez potrzeby rozkopywania nawierzchni, co znacząco usprawnia przebieg inwestycji, obniża koszty i zmniejsza ingerencję w otoczenie.
Czym dokładnie jest przecisk sterowany?
W największym uproszczeniu przecisk sterowany to forma bezwykopowej technologii, umożliwiająca wykonanie tunelu w gruncie, przez który później przeciągana jest rura, kabel lub inna instalacja. W przeciwieństwie do klasycznego wykopu, gdzie ziemia jest usuwana warstwa po warstwie, tutaj głowica przeciskowa (tzw. kret) zagłębia się w ziemię, wypychając ją na boki lub w przypadku twardszych gruntów – krusząc je na bieżąco. Dzięki wbudowanemu systemowi sterowania, operator ma możliwość korygowania kierunku, co pozwala prowadzić przewiert z dużą precyzją.
W zależności od warunków geologicznych oraz długości przewiertu, stosuje się urządzenia pneumatyczne, hydrauliczne lub naprowadzane laserowo. Wybór metody zależy od rodzaju gruntu, średnicy instalacji, głębokości pracy oraz tego, czy przewiert ma być w linii prostej czy z łukami.
Przeciski a budownictwo drogowe
W kontekście budowy lub modernizacji dróg przeciski sterowane okazują się niezastąpione. Pozwalają bezkolizyjnie przeprowadzić instalacje poprzecznie pod drogami krajowymi, ekspresowymi, a nawet autostradami, bez konieczności zamykania ruchu, zrywania nawierzchni i organizowania objazdów. Z technicznego punktu widzenia, można z ich pomocą układać:
- instalacje wodociągowe i kanalizacyjne,
- przewody energetyczne niskiego i średniego napięcia,
- gazociągi średniego i niskiego ciśnienia,
- światłowody i kable telekomunikacyjne,
- systemy odwodnieniowe.
Zastosowanie tej technologii radykalnie zmniejsza czas przestoju drogi lub chodnika – w wielu przypadkach prace trwają zaledwie kilka godzin. To szczególnie istotne w centrach miast oraz przy drogach o dużym natężeniu ruchu, gdzie każda godzina utrudnień generuje straty dla mieszkańców i lokalnej gospodarki.
Realne korzyści na placu budowy
Z perspektywy wykonawcy, przecisk sterowany to oszczędność na kilku poziomach. Przede wszystkim skraca się czas wykonania – nie trzeba prowadzić głębokich wykopów, usuwać asfaltu czy bruków, a następnie ich odtwarzać. Zmniejsza się też zapotrzebowanie na ciężki sprzęt oraz personel – wiele operacji można wykonać przy użyciu niewielkiej, kilkuosobowej ekipy.
Dodatkowo, mniejsza ingerencja w grunt to mniejsze ryzyko napotkania kolizji z istniejącą infrastrukturą podziemną – szczególnie jeśli wykorzystuje się nowoczesne systemy naprowadzania i monitorowania trasy przecisku. Nie bez znaczenia jest też aspekt środowiskowy – brak odkrytego wykopu oznacza mniejsze ryzyko zanieczyszczenia gleby, a także ograniczenie emisji hałasu i pyłu.
Ograniczenia, o których trzeba pamiętać
Technologia przecisków nie jest jednak pozbawiona ograniczeń. Kluczowe znaczenie mają warunki gruntowe – w gruntach kamienistych, niestabilnych czy silnie nawodnionych prowadzenie przecisku może być trudne lub wymagać zastosowania specjalistycznego sprzętu i dodatkowego zabezpieczenia (np. rur osłonowych). Istnieją również ograniczenia dotyczące długości i średnicy przewiertu – choć postęp technologiczny sukcesywnie je przesuwa.
Nieodzownym elementem prac jest również precyzyjne zaplanowanie przebiegu trasy oraz odpowiednia dokumentacja projektowa – błędy na tym etapie mogą skutkować odchyłkami, kolizjami z inną infrastrukturą lub nawet koniecznością powtórzenia przewiertu.
Przykłady zastosowania z polskich inwestycji
Na terenie Polski przeciski sterowane są już od lat wykorzystywane przy największych inwestycjach drogowych. Przykładowo, podczas budowy drogi ekspresowej S5 na odcinku Bydgoszcz–Świecie technologia ta została użyta do wykonania kilkudziesięciu przewiertów pod przyszłymi zjazdami, rowami odwadniającymi i podłączeniami sieci energetycznych. W centrach miast, jak np. we Wrocławiu, „krety” pomagają w modernizacji infrastruktury teletechnicznej bez naruszania nawierzchni chodników i jezdni.
Przecisk sterowany to technologia, która na stałe wpisała się w katalog narzędzi nowoczesnego budownictwa drogowego. Dzięki niej można realizować skomplikowane prace instalacyjne pod drogami bez rozkopów, ograniczeń ruchu i kosztownych napraw nawierzchni. Choć wymaga precyzji i odpowiedniego przygotowania, jej zalety – oszczędność czasu, pieniędzy i zasobów – czynią ją naturalnym wyborem wszędzie tam, gdzie liczy się sprawność, precyzja i minimalna ingerencja w otoczenie.
