Technologia przewiertów sterowanych (HDD – Horizontal Directional Drilling) zyskała ogromną popularność w ostatnich latach jako metoda bezwykopowej instalacji rur, kabli czy rurociągów. Dzięki niej możliwe jest przeprowadzenie instalacji pod przeszkodami – drogami, rzekami czy terenami zurbanizowanymi – bez konieczności wykonywania głębokich wykopów. Kluczowym elementem decydującym o powodzeniu realizacji jest odpowiedni dobór osprzętu. Nie chodzi jedynie o wybór samej wiertnicy, ale także dopasowanie końcówek, żerdzi, sond, płuczki czy systemów sterowania do konkretnego projektu.
Poniżej przedstawiamy najważniejsze kryteria, które należy wziąć pod uwagę.
Analiza gruntu jako punkt wyjścia
Dobór osprzętu zaczyna się od badań geotechnicznych. To rodzaj gruntu determinuje, jakie narzędzia będą skuteczne:
- Grunty spoiste (gliny, iły) – wymagają zastosowania końcówek o wysokiej odporności na zużycie oraz systemów płuczkowych stabilizujących otwór.
- Piaski i żwiry – preferują narzędzia z agresywną geometrią oraz odpowiednie płuczki bentonitowe zapobiegające zapadaniu się kanału.
- Grunty mieszane lub z przeszkodami skalnymi – konieczne mogą być wiertła z elementami tnącymi z węglików spiekanych albo specjalistyczne głowice do skał.
Brak właściwej diagnozy geologicznej prowadzi do awarii, zatarcia żerdzi czy utraty kontroli nad trasą przewiertu.
Dobór żerdzi i głowicy wiertniczej
Żerdzie muszą być dopasowane zarówno do średnicy przewiertu, jak i do warunków geologicznych. Istotne parametry to:
- Średnica i długość żerdzi – wpływają na moment obrotowy i zasięg przewiertu.
- Elastyczność – ważna przy prowadzeniu trasy o licznych łukach.
- Wytrzymałość – kluczowa w twardych gruntach, gdzie opór jest znaczny.
Głowice wiertnicze wybiera się w zależności od rodzaju gruntu: od klasycznych noży do gleb spoistych, po segmenty z wymiennymi zębami do skał.
Systemy nawigacyjne i sondy
Sterowanie trasą przewiertu wymaga precyzyjnych systemów nawigacyjnych. Niewłaściwy dobór sondy może skutkować zejściem z zaplanowanej ścieżki.
- Sondy walk-over – sprawdzają się w prostych projektach miejskich, gdzie przewiert nie jest głęboki.
- Systemy magnetyczne i żyroskopowe – stosowane w długich przewiertach pod przeszkodami naturalnymi, gdzie sygnał radiowy mógłby być zakłócony.
Dokładność w odczycie parametrów decyduje nie tylko o precyzji przewiertu, ale także o bezpieczeństwie inwestycji.
Płuczki i systemy recyklingu
Płuczka wiertnicza pełni kilka funkcji jednocześnie: stabilizuje otwór, chłodzi narzędzia, usuwa urobek i zmniejsza tarcie. Dobór odpowiedniej mieszanki chemicznej i jej parametrów (lepkość, gęstość) jest kluczowy.
W większych projektach stosuje się systemy recyklingu płuczki, które obniżają koszty eksploatacyjne i zmniejszają wpływ na środowisko.
Średnica i rodzaj rury osłonowej
Na etapie planowania przewiertu trzeba uwzględnić także docelową średnicę rury osłonowej. Im większa średnica, tym większe wymagania wobec żerdzi, momentu obrotowego i mocy maszyny. Dodatkowo należy przewidzieć odpowiednie powiększanie otworu (reamery) dostosowane do konkretnego materiału rur.
Dopasowanie osprzętu do skali projektu
Inny zestaw osprzętu sprawdzi się w projekcie miejskim (kilkanaście metrów przewiertu pod chodnikiem), a inny przy budowie gazociągu pod rzeką o długości kilkuset metrów. Warto uwzględnić:
- Zasięg i moc wiertnicy – nadmiar mocy zwiększa koszty, za mała maszyna – ryzyko niepowodzenia.
- Logistykę – w małych przestrzeniach potrzebne są kompaktowe zestawy, w dużych inwestycjach można pozwolić sobie na pełne zaplecze wiertnicze.
- Dostępność serwisu i części – szczególnie ważna przy długich realizacjach, gdzie każda awaria generuje wysokie koszty przestoju.
Dobór osprzętu do przewiertów sterowanych to proces wymagający analizy wielu czynników: od warunków gruntowych, przez geometrię trasy, aż po planowaną średnicę instalacji. Najczęstsze błędy wynikają z niedoszacowania trudności gruntu lub zastosowania osprzętu nieadekwatnego do mocy maszyny. W praktyce kluczem jest współpraca projektanta, geotechnika i dostawcy technologii HDD – tylko takie podejście pozwala zminimalizować ryzyko i zoptymalizować koszty.
